24 lutego 2025

Kształtowanie się śródmieścia Białegostoku w okresie powojennym

Kształtowanie się śródmieścia Białegostoku w okresie powojennym, a szczególnie jego centralnej części. Przedstawiam ciekawe, zdjęcia, mapy, rysunki na podstawie pracy "W poszukiwaniu nowego programu przestrzennego Białegostoku - nowe centrum" Michał Chodorowski

Zdjęcie 1) Teren śródmieścia Białegostoku z zaznaczonymi zespołami  I) oś historyczna Pałacu Branickich; II) oś poprzeczna i zespół M. Skłodowskiej-Curie; c) osiedle Centrum I; d) obszar ośrodka usługowo handlowego; e) osiedle Centrum II; III) oś dworca.

Zdjęcie 2) Fragment Stanu użytkowania. Oprac.: Zarząd Miejski w Białymstoku, Biuro Planu Zabudowania; podz. 1:10 000, Białystok dn. 30 XI 1938.
Obszar planowanego później „nowego centrum” znajdował się na terenie dzielnicy żydowskiej – Chanajki.

Zdjęcie 3) Fragment zdjęcia lotniczego Luftwaffe, wykonanego we wrześniu 1944 r., w zbiorach National Archives College Park, Waszyngton

Zdjęcie 4) Fragment Szkicu projektu sieci ulicznej śródmieścia Białegostoku, aut. L.T. Dąbrowski, S. Bukowski, skala 1:5000, Białystok, 1946. AP w Białymstoku, nr zesp. 71, sygn. 2687

Zdjęcie 5) Fragment planszy pt.: Główne założenia planu generalnego miasta, Miasto Wojewódzkie Białystok, Program Ogólnego Planu Zagospodarowania Przestrzennego; skala 1:10 000; inż. arch. Stefan Zieliński, Ignacy Tłoczek, Warszawa 1948; w zasobie Departamentu Urbanistyki Urzędu Miejskiego w Białymstoku

Zdjęcie 6) Układ kompozycyjny śródmieścia na podst. Planu syntetycznego, Miasto Wojewódzkie Białystok, Program Ogólnego Planu Zagospodarowania Przestrzennego; skala 1:10 000

Plan przewidywał istotne rozwiązania dla terenu objętego badaniami:
1. Stworzenie zespołu administracyjnego szczebla wojewódzkiego obudowującego przedłużoną oś pałacu o równej odległości od przecinającej ul. Piwnej i zakończonej kontrdominantą –założenie kompozycyjne (obszar 2).
2. Utworzenie prostopadłej do tego założenia obecnej ulicy M. Skłodowskiej – Curie (przedłużenie ówczesnej ul. Piwnej), połączenie poprzez węzeł komunikacyjny przed cerkwią św. Mikołaja (punkt 33), a następnie obecną ulicą Malmeda z ulicą Fabryczną (Śródmieściem Północ) oraz poprzez obecną ul. Podleśną połączenie z główną osią komunikacyjną miasta (obecnie ul. Branickiego) – założenie funkcjonalne (osie B i C). 
3. Połączenie nowego dworca kolejowego z nowym centrum administracyjnym i tym samym z przedłużeniem historycznej kompozycji pałacowej (obszary 4 i 2). 
4. Wprowadzenie zieleni poprzez wykorzystanie zamkniętych cmentarzy (dwóch żydowskich i prawosławnego) i stworzenie obszaru zielonego na tych terenach oraz poprzez ciągi zieleni połączenie odseparowanych terenów zielonych. 
5. Utworzenie wokół Rynku Siennego dzielnicy mieszkaniowej, której ośrodkiem byłby prostokątny plac zlokalizowany na połowie historycznego rynku, a w połowie na cmentarzu ewangelickim. 
6. Ulica Lipowa oraz sąsiedztwo Rynku Kościuszki – przeznaczone pod strefę handlowo-usługową (obszar 3).


Zdjęcie 7) Fragment Stanu projektowanego w roku 1960, alternatywa. Plan etapowy m. Białegostoku; skala 1:10 000; Majcher, Krzywiec, 2 XII 1953 r., w zasobie DU UM w Białymstoku.

Zdjęcie 8) Fragment Planszy Podstawowej, Miasto Wojewódzkie Białystok, Program Ogólnego Planu Zagospodarowania Przestrzennego; skala 1:10 000; Majcher, Krzywiec, 1954 r., w zasobie DU UM w Białymstoku

Zdjęcie 9) Fragment Planu Ogólnego - Rys. 5 Perspektywa, H. Majcher, W. Gudelis, W. Kurdybelski, W. Peter, H. Ficałowicz, Miejski zarząd architektoniczno-budowlany, pracownia urbanistyczna, Białystok, 07.1958 r. W zasobie DU UM w Białymstoku.

Zdjęcie 10) Plansza przedstawiająca założenie ośrodka usługowo handlowego i administracyjnego między Parkiem Centralnym a obecną ul. Legionową. W zasobie DU UM w Białymstoku.

Zdjęcie 11. I nagroda, autorzy: arch. Jan Krug (SARP Kraków); arch. art. rzeźbarz Andrzej Getter (SARP Katowice), dokumentacja prac konkursowych; w zasobie DU UM w Białymstoku

W 1971 roku prawdopodobnie w związku z przygotowaniami do opracowania nowego planu ogólnego (zatwierdzonego w 1974 r.), rozpisano nowy konkurs Stowarzyszenia Architektów Polskich - SARP na opracowanie centrum Białegostoku.

Zaprezentowane materiały planistyczne ukazują starania urbanistów w kształtowaniu obszaru nowego centrum Białegostoku.

Jeżeli chcesz więcej poczytać o tej pracy dostępna jest pod tym adresem:

https://bibliotekanauki.pl/articles/398617


Inne dostępne mapy z Internetu na moim blogu:

Miasto Białystok w Polsce Model 3D

Mapa osiedli i modele strukturalne w Białymstoku

Zmiany granic miasta Białegostoku na przestrzeni lat

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Popularne posty najczęściej wyświetlane