Białystok, plan białegostoku w końcu XVIII wieku - 1799, studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku 1968r
Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego nr 11
Praca zbiorowa pod redakcją Jerzy Antoniewicz i Zygmunt Bezubik
Publikacja została wydana z funduszów i staraniem Miejskiej Rady narodowej w Białymstoku.
Ryc - Plan Białegostoku w końcu XVIII wieku -1799 - rekonstrukcja Jana Glinki wg. pryuskiego palnu G. Beckera. Skala 1:2000
Plan Białegostoku przedstawia rekonstrukcję, której podstawę stanowił przechowywany w Państwowej Bibliotece w Berlinie oryginał: “Plan vonder im Konig[lichen] Neu Ostpr[eussi-schen] Cammer departement belegenenad[liegen] Stadt Biallistok auf Befehleiner hochverordneten Neuostpreuss[ischen] Kriegs und Dom[anenl Cammer de dato Biallistok den 17ten Junii 1799 mit rheinlandi Conducteur, copiert durch C. Haller von Hallerstein”. Rekonstrukcja autorstwa Jana Glinki obejmuje tylko wycinek planu Beckera 50 X 72 cm (oryginał 100 X 72 cm).
Po wielkim pożarze Białegostoku w 1773 roku, Jan Klemens Branicki dążył żywo do odbudowy miasta, opierając się na najlepszych wzorcach niemieckich. Sprowadził wykwalifikowanych architektów, artystów, majstrów i rzemieślników. Nie szczędził nakładów, by swoje miasto postawić wysoko zarówno pod względem technicznym, jak i estetycznym. Odbudowując rynek, zadbał, aby jego nowa zabudowa była harmonijna. Wszystkie budynki były murowane, bądź miały wykonaną z cegły ścianę frontową. Wloty ulic podkreślane były reprezentacyjnymi, dwukondygnacyjnymi domami. Wraz z ponowieniem praw miejskich w 1749 roku rozplanowano również zabudowę nowej dzielnicy Białegostoku – Nowego Miasta, na prawym brzegu rzeki Białej.
Białystok Branickiego posiadał 40 ulic, z czego 13 nie miało nazwy, a większość nazwano od gościńców, do których prowadziły. Głównymi ulicami w mieście były: Zamkowa, biegnąca od bramy pałacowej do wiatraka; Kleindorf; Neustadt; Wasilkowska; Choroska; Zielona; Surażska; Bojarska; Nowa, wychodząca z Rynku; Zagumienna; Zatylna, składające się z czterech części: główna łączyła Pocztową z zajazdem i dzielnicą żydowską, Podłużna, Poprzeczna, czwarta nad rowem Zwierzynieckim. Poza centrum miasta leżały ulice Podrzeczna i Browarna. Ulica Zielona i Surażska, jako pryncypalne, były brukowane. Ulica Bojarska zabudowana była stajniami i mieszkaniami służby stajennej. Centrum miasta stanowił rynek z ratuszem.
W 1745 roku powstała odrębna gmina żydowska. Dzielnica żydowska rozciągała się na krańcach miasta, jej środek leżał poza ulicą Zatylną – główną. Znajdowały się w niej szpital kahalny, urząd rabinacki i inne ważniejsze budowle żydowskie. W 1764 roku wybudowano okazałą murowaną świątynię, zwaną wielką synagogą, zlokalizowaną w okolicach ulicy Suraskiej. Pod koniec XVIII wieku rabinem był Kalman Józefowicz. W tym czasie Żydzi zaczęli zamieszkiwać również dzielnice centralne, a nawet zajmowali lokale przy rynku.
Ilość stron książki 454.
Cena zakupu 6,00 zł
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz